Τί θα συνέβαινε άραγε και πως θα αισθανόμασταν αν κάποια μέρα ή νύχτα ένας δαίμονας εισχωρούσε στη μοναξιά μας και μας έλεγε: "Αυτή τη ζωή, όπως τη ζείτε τώρα και την έχετε ζήσει, θα πρέπει να τη ζήσετε ξανά και ξανά, αμέτρητες φορές. Δεν θα υπάρχει τίποτα καινούργιο σε αυτή την επανάληψη, αλλά κάθε πόνος, κάθε χαρά, κάθε σκέψη, κάθε στεναγμός και ο,τιδήποτε ανείπωτο μικρό ή μεγάλο στη ζωή σας θα επιστρέφει σε σας, όλα πάντα με την ίδια διαδοχή και την ίδια ακολουθία - ακόμη και μια αράχνη και το φως του φεγγαριού ανάμεσα στα δέντρα, ακόμα και οι ίδιες ακριβώς στιγμές των εσωτερικών σκέψεων. Η αιώνια κλεψύδρα της ύπαρξης θα επιστρέφει ξανά και ξανά, και εσείς μαζί της, σαν ένας κόκος σκόνης!"

Τριαντάφυλλος Σερμέτης

Τους τελευταίους μήνες, εξαιτίας ενός κύματος κοινωνικής και προσωπικής αβεβαιότητας και ευαλωτότητας λόγω της πανδημίας, έχουν δοθεί πολλές διαφορετικές απαντήσεις για το συγκεκριμένο ζήτημα. Αφενός, και ως επί το πλείστον, οι άνθρωποι έχουν εκφράσει την επιθυμία τους να αποκαταστήσουν τη βεβαιότητα.  Είναι πιο πιθανόν ότι προτιμούμε να είμαστε σίγουροι για το μέλλον, όσο θλιβερό κι αν μπορεί να είναι αυτό. Αυτή είναι η φύση του ανθρώπου! Επιπλέον αναζητούμε υπεύθυνους για να τους κατηγορήσουμε για τα δεινά, τον πόνο και την απελπισία που μας περιβάλλουν. Από πολιτική άποψη, αρκετοί άνθρωποι προσβλέπουν σε ισχυρούς ηγέτες(αυταρχικούς), λόγω της μεγάλης ανασφάλειας, που θα περιορίσουν και θα ελέγξουν την επιδημία. Αυτό είναι ένα φαινόμενο που κάποιοι το αποκαλούν «αυταρχικό αντανακλαστικό». Από την άλλη μεριά το κενό αβεβαιότητας έχει καλυφθεί από θεωρίες συνωμοσίας, από ρητορική πολέμου και από την άρνηση των επιστημονικών λόγων. Οι δύο αυτές ακραίες τάσεις που κυριαρχούν αυτή τη στιγμή, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα κοινωνικής ανισορροπίας, θολώνοντας τα πραγματικά επίδικα του μέλλοντος κόσμου που αφανώς επεργάζονται μεθοδικά αρκετοί κατά τη μετάβαση στη νέα ψηφιακή κοινωνία. Ο ίλιγγος της αβεβαιότητας οδηγεί σε πολιτικές κρίσεις και κρίσεις του ανθρώπινου νοήματος. Πέρα από τον κυρίαρχο άκρατο ορθολογισμό (που ξεπέφτει σε παραλογισμό) και τον ανορθολογισμό(επίσης παράλογος), ο ήπιος στοχασμός και ο ψύχραιμος σκεπτικισμός, ανάμεσα στα όρια της ελευθερίας του ανθρώπου, της βεβαιότητας και της ασφάλειας, έχουν τη δυνατότητα να προσανατολίσουν τον κάθε άνθρωπο και το κοινωνικό σώμα στην ελπίδα. 

Τριαντάφυλλος Σερμέτης

Κοινωνική κατάρρευση, ιστορικά μιλώντας, επέρχεται όταν συντρέχουν διάφορες αλλά συγκεκριμένες αιτίες, που ανάγονται σε αιτιολογικούς παράγοντες, όπως σε έντονη περιβαντολλοντική αλλαγή, σε πανδημίες, σε αποσύνθεση της κοινωνικής συνοχής, σε αύξηση κοινωνικών-οικονομικών ανισοτήτων, σε μείωση της μορφωτικής και γνωστικής (Παιδεία) διάστασης των ανθρώπων. Τα χαρακτηριστικά μιας κοινωνικής κατάρρευσης μπορεί εύκολα να τα διακρίνει κανείς, παρατηρώντας τον βαθμό απώλειας της πολιτιστικής ταυτότητας ενός έθνους-κράτους, την άνοδο της μετριοκρατίας σε ηγετικές θέσεις (σε όλους τους τομείς και όχι μόνο της πολιτικής) και την γεωμετρική άνοδο της βίας σε όλα τα επίπεδα. Η καταρρέουσα κοινωνία είναι καταδικασμένη να επιστρέψει σε πρωτόγονες καταστάσεις ή ακόμα και να πάψει να υφίσταται οριστικά. Το μεγαλύτερο πρόβλημα μιας κοινωνίας σε κατάρρευση είναι ότι η πλειονότητα των μελών της δεν αντιλαμβάνεται την κατάρρευση, καθώς πιστεύει ακράδαντα ότι πάντα οι κοινωνίες λειτουργούσαν με αυτόν τρόπο. Με άλλα λόγια, η κοινωνική κατάρρευση επέρχεται όταν υφίσταται πνευματική κατάρρευση.

Τριαντάφυλλος Σερμέτης

Το ζήτημα των ειδών της γνώσης έχει πολλάκις τεθεί στην ιστορία της φιλοσοφίας. Η θετικιστική φιλοσοφία αρνείται να δεχθεί ως λογική πρόταση εκείνο που δεν αποδεικνύεται επιστημονικά. Τούτο σημαίνει πως ό,τι δεν αποδεικνύεται δεν υφίσταται και, κατά συνέπεια, δεν υπάρχει κάποιος γνωσιολογικός ορισμός προς έρευνα. Η υπαρξιστική φιλοσοφία, αντίθετα, θέτει το ζήτημα της υποκειμενικής γνώσης, ως μιας γνώσης εγκυρότερης ακόμα και της αποδεικτικής, καθώς είναι η πρώτη γνώση που εκπορεύει τα άλλα είδη γνώσης. Η μεθοδολογία της δεν είναι τίποτα άλλο παρά η ίδια η εμπειρία του υποκειμένου στο φαντασιακό του κόσμο. Και, εφόσον εκεί εμφαίνεται, τότε είναι πραγματικό. Αυτού του είδους η γνώση δεν αποδεικνύει, αλλά δεικνύει την αλήθεια. Επομένως, υφίστανται αρκετά είδη γνώσεων, εκ των οποίων δύο είναι τα πιο βασικά. Το ένα είναι η επιστημονική γνώση, που συνίσταται στην αντικειμενική παρατήρηση και στο πείραμα και προκύπτει από την υπόθεση ενός αξιώματος. Από τη στιγμή που παρεμβάλλεται ο,τιδήποτε στην παραγωγή της επιστημονικής γνώσης (συμφέρον, ιδιοτέλεια, πολιτική σκοπιμότητα), παύει πια να αποτελεί επιστημονική αλήθεια, απλά υπηρετεί κάτι άλλο, πάντως επουδενί την επιστημονική αλήθεια. Αυτό το γεγονός υπόκειται σε κριτική. Το άλλο είδος γνώσης είναι η ερμηνευτική-βιωματική μέθοδος, υποκειμενικής υφής, η οποία αποτελεί εξίσου ισχυρή αλήθεια, φανερώνοντας την αλήθεια της ίδιας της γνώσης της ύπαρξης. Όταν υφίστανται σε έναν άνθρωπο και τα δύο είδη γνώσης, τότε η ποιοτική καλλιέργεια του ανθρώπου εξυψώνεται. Εν κατακλείδι, η κριτική επί των επιστημονικών πεπραγμένων είναι θεμιτή και επιβεβλημένη, ιδίως όταν η επιστήμη ενδύεται την επιστημονικοφάνεια για να εξυπηρετεί πολιτικούς σκοπούς. Πάντως οπωσδήποτε δεν αποτελεί μια "νέα θρησκεία" που θα σώσει τον άνθρωπο, όπως επιχειρεί να αυτοπαρουσιαστεί. 

Τριαντάφυλλος Σερμέτης

Today 5

Yesterday 16

Month 157

All 82411

Counter