Η μη ανάληψη ευθύνης της υπαρξιακής σχέσης με τον εαυτό του οδηγεί αναπόφευκτα τον κάθε πολίτη στην κατακυριάρχησή του από εξωτερικούς εξουσιαστές. Ο φόβος παράγει εξουσιαστές και εξουσιαζόμενους. Ο σφετερισμός χαρακτηριστικών από ό,τι μας υπερβαίνει οδηγεί στη θεοποίηση του ατομικού και εκφράζεται ως κυριαρχικότητα και εξουσία. Οι εξουσιομανείς είναι κατά κύριο λόγο ελλειμματικές προσωπικότητες με κυρίαρχη έκφραση το φόβο ως μια αρνητική σκοτεινότητα. Έτσι εξηγείται η εθελόδουλη συμπεριφορά τους αλλά ταυτόχρονα και η παραγωγή βίας. Αλλά και αυτοί που υποτάσσονται πειθήνια στις επιταγές οποιασδήποτε εξουσίας είναι η αντίθετη όψη του ίδιου νομίσματος. Είναι οι εν δυνάμει εξουσιαστές.
Αποτέλεσμα της αποφυγής αυτής της διακινδύνευσης, δηλαδή του αντικαθρεφτίσματος του καθενός στο υπαρξιακό του πρόβλημα, είναι να παράγονται ενοχές. Το υπαρξιακό πρόβλημα δεν είναι τίποτα άλλο από την καταγωγική συνειδητότητα του ανθρώπου ότι είναι θνητός. Αυτός είναι και ο ρυθμιστής της συμπεριφοράς του και βέβαια της πολιτικής του .Ο φόβος, λοιπόν, είναι το αποτέλεσμα των ενοχών. Οι ενοχές δεν είναι τίποτα άλλο παρά η αίσθηση των αιώνιων οφειλών ή χρεών προς κάτι, συνειδητών ή ασυνείδητων, είτε λέγεται θεός αυτό το κάτι είτε λέγεται άνθρωπος.
Η εκάστοτε εξουσία επιχειρεί τις ενοχές να τις οξύνει, ώστε ο κάθε πολίτης να εγκλωβιστεί στην άβυσσό του και να έχει την αίσθηση ότι ο ίδιος φταίει για ό,τι συμβαίνει. Δεν είναι τυχαία η παγκάλεια φράση ΄΄μαζί τα φάγαμε΄΄. Αυτό το γεγονός των ενοχών οδηγεί και στις αυτοκτονίες. Είναι το προσωπικό αδιέξοδο εγκλωβισμένο στο χάος της αβύσσου και όσο δεν υπάρχει αναμέτρηση με την προσωπική άβυσσο δεν υπάρχει η δυνατότητα ανύψωσης προς κάτι υψηλότερο. Η ατομική ενοχοποίηση τείνει να λάβει χαρακτηριστικά αυτισμού στην ελληνική κοινωνία. Με αυτό τον τρόπο εξηγείται και το βύθισμα στην ατομικότητα που δεν παράγει συλλογικότητες, σχέσεις και αλληλεγγύη που είναι τα συστατικά για να υπάρξουν κοινότητα και εθνότητα. Ως εκ τούτου, δημιουργείται διάσπαση και το έργο των εξουσιαστών γίνεται εύκολο στη χειραγώγηση.
Επομένως, σύμφωνα με όσα επιχειρήθηκαν να αναλυθούν παραπάνω, η λύση θα παραχθεί προσωπικά στην ύπαρξη του καθενός. Ο ηγέτης που θα αναλάβει να καθοδηγήσει την έξοδο του καθενός από τη χαοτική κατάσταση της αβύσσου, ώστε ο καθένας να υπερβεί τον εαυτό του και να ανυψωθεί προς ό,τι του αποτείνεται εσωτερικά , θα θέσει τα θεμέλια για την ανάταση ενός ολόκληρου λαού. Ένας τέτοιος ηγέτης προϋποτίθεται να έχει τη νοητική αλλά και τη βιωματική ικανότητα να συλλάβει αυτό το γεγονός, να μπορεί να απεμπλακεί από στενές κομματικές εξαρτήσεις και να οραματίζεται δίχως εξουσιολαγνικές τάσεις. Να μπορεί να συλλάβει ότι διακυβεύεται κυριολεκτικά η ύπαρξη της χώρας την επόμενη δεκαετία. Το υπαρξιακό, όμως, αυτό πρόβλημα μιας ολόκληρης χώρας που παρακμάζει, δεν μπορεί παρά να είναι και το υπαρξιακό πρόβλημα κάθε πολίτη αυτού του τόπου ξεχωριστά.
Συμπερασματικά, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι δεν υπάρχουν διλήμματα, όπως τέθηκαν επιφανειακά από μέτριους ή και ανίκανους ανθρώπους (ευρώ ή δραχμή, μνημόνιο ή αντιμνημόνιο) ούτε βέβαια διακυβεύεται η διατήρηση της ύπαρξης της χώρας από την ενσωμάτωση αλλοεθνών, όπως υποστηρίζεται από επιθετικές, βίαιες και εξουσιαστικές προσωπικότητες.
Όταν θα ανοίξει αυτή η συζήτηση αυτογνωσίας δημοσίως, τότε θα αρχίσουμε να βαδίζουμε στη σωστή κατεύθυνση πραγματικής απεμπλοκής από την κρίση και θα αρχίσει να αχνοφαίνεται μια ελπίδα ανάτασης. Όλα, όμως, αυτά προϋποθέτουν μια ποιότητα κατά κεφαλήν παιδείας που είναι αμφίβολο αν και σε ποιο βαθμό ενυπάρχει στην ελληνική κοινωνία.
Είδομεν.
Τριαντάφυλλος Σερμέτης