του Τριαντάφυλλου Σερμέτη*
Θα ξεπεράσουμε αυτήν την πανδημία. Δεν γνωρίζουμε ακόμη εάν ή πότε θα υπάρξουν εμβόλια, επομένως δεν ξέρουμε πώς θα είναι τα επόμενα χρόνια. Δεν ξέρουμε πόσο προσεκτικοί θα πρέπει να είμαστε. Το επίπεδο προσοχής θα καθορίσει τα πάντα. Είναι πιθανόν ότι σε λίγα χρόνια θα προσποιούμαστε ότι αυτό δεν συνέβη ποτέ. Θα θυμόμαστε εκείνους που χάσαμε, αλλά θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα το συντομότερο δυνατόν, με τον ίδιο τρόπο, όπως μετά την πανδημία του 1918.
Ένα άτομο περνά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του αρνούμενο να δεχτεί τη θνητότητά του. Ένα μέρος της κοινωνίας αρνείται συστηματικά να αναλάβει τις ευθύνες που συνεπάγεται η επιβίωσή του. Η αποτυχία της διαχείρισης του θανάτου δημιουργεί έναν χώρο για να αναπτυχθεί και να ζήσει ένα άτομο, αλλά ταυτόχρονα είναι και ένας επικίνδυνος μηχανισμός για τις κοινωνίες, καθώς η καθημερινή συμπεριφορά των ανθρώπων, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, επικαθορίζεται από τον τρόπο της διαχείρισης του γεγονότος αυτού. Αξιόπιστες πηγές μας προειδοποιούσαν για το αναπόφευκτο και τον κίνδυνο της πανδημίας εδώ και χρόνια, αλλά μας εξέπληξε όλους. Η εξαίρεση ήταν οι ασιατικές χώρες, που υπέφεραν πρόσφατα από ιογενείς επιδημίες.
Ωστόσο, οι παράξενες θεωρίες συνωμοσίας, που δεν υπάρχουν μόνο στην Ελλάδα αλλά ευδοκιμούν σε όλο τον κόσμο, θα μπορούσαν να κάνουν το μέλλον πιο δυσλειτουργικό και επικίνδυνο. Παλιότερα, αυτές οι θεωρίες παρέμεναν κυρίως σε έναν μικρό κύκλο ανθρώπων. Τα τελευταία χρόνια, όμως, λόγω της ραγδαίας αύξησης της διαδικτυακής επικοινωνίας, οι θεωρίες συνωμοσίας διαχέονται ανεξέλεγκτα, με αποτέλεσμα να επηρεάζουν περισσότερους ανθρώπους, κυρίως απελπισμένους και καταθλιπτικούς. Συνεχίζουμε να ακούμε ατυχή πολιτική κριτική και τούτο μας δείχνει εμφατικά το χαμηλό επίπεδο στο οποίο έχει περιέλθει η πολιτική σε παγκόσμια κλίμακα. Η Κίνα, όπως επίσης και οι ΗΠΑ και άλλες χώρες, έχουν φτάσει σε υψηλά επίπεδα άρνησης, συγκάλυψης, αδεξιότητας, κακοδιαχείρισης, παραπληροφόρησης και σύγχυσης, εκπεφρασμένων μέσω καλά κατασκευασμένων θεωριών συνωμοσίας.
Οι χώρες αυτές αρέσκονται να κατηγορούν η μία την άλλη και να αποποιούνται τις ευθύνες τους. Τούτο είναι βέβαιο ότι θα επιφέρει γεωπολιτική αστάθεια και αναταράξεις σε ολόκληρο το παγκοσμιοποιημένο οικονομικό και πολιτικό σύστημα. Ωστόσο, η πανδημία έδειξε ότι ολόκληρος ο κόσμος, ανεξάρτητα από το πολιτικό ή οικονομικό σύστημα των χωρών, έχει ζήσει πάρα πολύ διαφορετικά την παρούσα πολιτική και οικονομική υστερία, και όχι με την ψυχρή λογική της οικονομικής επιβίωσης, αλλά ανέδειξε στοιχεία που έχουν μέσα τους την υπαρξιακή διάσταση της ζωής και αξίες που μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για ένα ελπιδοφόρο μέλλον.
Ελπίζω ότι θα γίνουμε σοφότεροι ως άνθρωποι και ως κοινωνίες. Οι πανδημίες δεν είναι η μόνη απειλή που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε σε αυτόν τον αιώνα. Η κλιματική αλλαγή, που ήδη επισυμβαίνει, είναι η πιο σημαντική. Δεν πρόκειται να παραθέσω την ανησυχητική λίστα εδώ.
* Ο Τριαντάφυλλος Σερμέτης είναι δρ. Φιλοσοφίας και συγγραφέας